Sosyal medya bağımlılığı dijital çağın bizde kazandırdığı yeni alışkanlıkların sonuçlarından sadece biridir. Peki dijital çağın hayatımıza getirdiği değişikliklerdir nelerdir? Aklımıza gelen ilk değişiklik elbette ki iletişim kolaylığıdır. Eskiden mektuplarla, kuşlarla hatta dumanla haberleşen insanoğlunun yeni iletişim aracı artık tıklamadır. Mesaj atarken tıklarız, haber okurken tıklarız, en yakın arkadaşımızın en mutlu anını beğenirken tıklarız. Hatta kötü bir olaya duyduğumuz öfkeyi ifade etmek veyahut insanların acısına ortak olmak için dahi tıklarız. Sonra da unutuveririz. Tıklamanın sonu gelmez bazen haddimizi aşar hacklenen hesaplardan sızdırılan görüntülere ya da yalan yanlış haberlere tıklarız. Bu iletişim kolaylığı hayatımıza birçok faydanın yanında zararları da getirmiştir. Bunlar elbette ki, saymakla bitmez. Fakat biz bunlardan sadece sosyal medya tarafına bakan kısma eğileceğiz.
Faydaların başında bilgiye ve istediğimiz her türlü iletişim aracına ulaşımda kolaylık gelir. Zararların en başında da bu kolaylığın şeffaflaştırdığı özel hayatların merkezindeki bireyler vardır. Bu hayatların bu kadar göz önünde olması bazen şahsi tercihtir. Fakat bazen bu, hesapların çalınması yoluyla istem dışı da olabilir. Her iki ihtimal de sosyal medya alışkanlıklarımız insanların ruhsal dengelerinde birtakım bozulmalar ortaya çıkarmıştır. Bağımlılık ruhsal dengesizliklerin yanında fiziki deformasyonlara da neden olmuştur.
Sosyal Medya Bağımlılığı ve Zararları
Sosyal Medya Bağımlılığının Meydana Getirdiği Fiziki Hastalıklar
RSI (Repetitive Strain Injury / Tekrarlayıcı Gerilme Yaralanması)
Sosyal medya kullanımı amacıyla ya da masa başı iş yaparken sürekli aynı konumda oturmak, bir takım fiziki rahatsızlıklara neden olur. Bunlarda biri tendonların sürekli aynı hareketi yapmak veya aynı konumda sabit kalmaktan sebep zarar görmesidir. Ergonomik olmayan ortamda bilgisayar başında geçirilen işler ya da telefon kullanımından sebep boyun, omuz, el ve el bileği gibi üst ekstremitelerde ağrı, şişlik ve kızarıklık gibi semptomlarla kendini gösterir.
WhatsAppitis (Klavye Hastalığı)
Bir diğer olası fiziki deformasyon “Klavye Hastalığı”dır. Bilgisayar klavyesi ya da telefon mesaj klavyesinin kullanımında sürekli aynı hareketin tekrarlanması sonucu oluşur. Tondon, kas ve yumuşak dokuların zarar görmesi olarak ortaya çıkar. Kan akışında bozulma olması sonucu da hücrelerin oksijenlenmesinin bozulması sonucu bazı hasarlar meydana getirir. Uyuşma, karıncalanma ve hareketlerde kontrol kaybı olarak belirti gösteren bu hastalık tedavi edilmezse büyük hasarlara neden olabilir.
Nintendinitis
Videolu atari oyunlarının hayatımıza girmesiyle ortaya çıkan bu hastalık aşırı oyun oynanması sonucu ortaya çıkar. İsmini de Nintendo isimli oyundan alır. Çünkü ilk teşhis bu oyunu beş saat aralıksız oynayan 35 yaşındaki kadının başparmağındaki ağrı sonucu doktora başvurmasıyla konulmuştur. Kadına yapılan muayenede eritem ve şişliğe rastlanmıştır. Oyunun oynanmasını bırakmasıyla hastalık kendinden gerilemiştir.
Sosyal Medya Hastalığının Meydana Getirdiği Ruhsal Hastalıklar
Sosyal Medyada Fotoğraf Paylaşma Hastalığı
Bahse konu Sosyal medya bağımlılığı hastalığının başında Selfitis gelir. Yani sürekli özçekim yapıp paylaşma hastalığı. Başlıca sebebi kişinin sosyal kabulleniş oranını artırma isteğidir. Fakat bu durum paylaşım yapan bireyin mahremiyet duygusunu yok edeceği gibi art niyetli kişilerin hedefine de açık hale getirir.
Sosyal Medyada Beğenme Hastalığı
Photolurking ise saatlerce başkalarının fotoğraflarını beğenme yorum yapma ve takip etme hastalığıdır. Yani fazla da beğenmeyin. Google da sürekli kendi ve tanıdığı kişilerin isimlerini aratmak da bir hastalıktır. İsmi ise Google Stalking’dir. Wikipedializm ise sürekli internet sözlük sitelerini başka paylaşım sitelerini takip edenlerin karşı konulamaz dürtülerine verilen isimdir. Bu kişiler sürekli bir şeyler okur bu platformlara yazar ve bazen okuduklarını kontrolsüzce depolarlar. . Hastalık belirtileri olduğu halde doktora gitmeye üşenenlerimiz de dikkatli olsunlar. Siberhondrik hastalığı kendi hastalığına internetten bakarak tedavi arayanlara verilen isimdir.
İnternette Araştırma Yapma Hastalıkları
Bilgi eksikliklerini sürekli internetten araştırma yaparak gidermeye çalışanların engellenemez bu dürtülerine ise Enfornografi denir. Bu kişiler sürekli internette araştırma halindedir. Sürekli müzik indirip bunu depolamak da bir hastalıktır ve adı “Cheesepodding” tir. Bu kişiler her ne kadar kendilerini koleksiyoner olarak tanımlasa da her şeyin fazlası zarardır. Sürekli maillerinizi ve sosyal medya bildirimlerinizi kontrol eder hale geldiyseniz durup bir düşünün deriz. Zira önü alınmazsa sizde bir Crackberry hastası adayı olabilirsiniz. Kişinin kendi adını başta arama motorlorı olmak üzere sosyal medya platformlarnda aratması yorumlara bakması da kontrolsüz bir hal almışsa bu da bir hastalıktır. İsmi ise “Ego Sörfü”dür.
Kişilik Karmaşasına Neden Olan ya da Asosyalleştiren Sosyal Medya Hastalıkları
İlk kullanılan sosyal medya platformlarından biri olan Myspace de sosyal medya hastalığına sebep olmuştur. Bu platformda kendi isminin dışında bir karakterle özdeşleşen kişilere verilen isimdir. Youtube da yayınlanan vloglardaki beğenme oranlarına dikkat eden kendini buna göre yönlendirenlerin bu halleri de bir hastalıktır. Bunun ismi ise Youtube Narsizmi’dir. Paylaşmak güzeldir tamam ama dozunu aşmamak bazen de insanları önemsememek lazımdır. Bloggerların sayfalarını başkalarının görmesi amacıyla online başka platformlarda paylaşmak da bir yere kadar. Bu davranışınız süreklilik arz ediyor ve sürekli blogları tarayıp beğenilerinizi başkalarına dayatıyorsanız dikkatli olun. Bu kontrolsüz davranışın adı “Blog İfşacılığı”dır. Hikikomori Fenomeni ise kendini tamamen hayattan soyutlamış temel ihtiyaçlarını dahi bilgisayar başında giderme hastalığına verilen isimdir.
İnternet Araçlarından Uzak Kalamama Hastalıkları
Bir diğer hastalık “Çevrimdışı Olmaktan Korkma”dır. Bir diğer ismi de “Fear of Being Offline”dır. Bu kişiler sosyal medyadan uzak kalmaktan korkarlar. Böylece sosyal medyadaki gelişmelerden uzak kalacakları endişeleri bu kişilerin ruhsal dengelerini bozar.
Nomofobi de sosyal medya hastalıklarından biridir. “No Mobile Phone Phobia” kelimelerinin kısaltması olan bu hastalık telefonsuz kalmaktan korkmaktır. Telefondan uzak vakit geçiremezler ve telefonlarını unuttukları korkusuyla sürekli kontrol ederler.
Fomo hastalığı ise sosyal medyada düzenlenen etkinlikleri kaçırma korkusudur. Jomo hastalığı ise eğlenceyi kaçırma korkusu olarak nitelendirilen bir sosyal medya hastalığıdır. “Joy of Missing Out” İngilizce kelimelerinin kısaltılmasıyla ortaya çıkmış bir terimdir.
Sosyal Medyada Bağımlılık Alanında Önleyici Faaliyetler
Sosyal medyada bağımlılığı önlemenin en başında sevdiğimiz insanlarla fiziki olarak bir arada olacağımız etkinliklere daha fazla zaman ayırmaktır. Tabiki de bu etkinlik esnasında çektiğimiz her resmi paylaşmamak kaydıyla. Kitap okumak zihnimizi duygusal ve fikri anlamda besleyecek diri tutacak bir aktivitedir. Sadece kendimiz hoşlandığımız bir manzaranın resmini çekip bu anı sadece kendimiz için saklamak da faydalı olabilir. Müzik dinlemek hatta bir enstrümanı çalmaya çalışmak bizi daha sosyal ve zihni anlamda dinç tutacaktır. O halde hadi bir gün içinde en az bir saat bu platformlardan uzak durarak kendimizi dinleyerek işe başlayalım. Devamında neyin bize iyi geldiğini daha iyi fark edeceğimizden emin olabilirsiniz.
Kaynak:
http://ejfm.trakya.edu.tr/archive/show/volume6/number3/291122?no_redirect=true#:~:text=Amerikan%20Psikiyatri%20Akademisi’nce%20ruhsal,ile%20karakterize%20obsesif%20kompulsif%20bozukluktur. (Uzm. Dr. Halil Volkan Tekayak, Prof. Dr. Ersin Akpınar)
